Parçalı ay tutulması bu akşam

Bu akşam ’parçalı ay tutulması’ yaşanacak. Tutulma Türkiye’den de gözlemlenebilecek.

Aka Okulları Astronomi Hocası Erkan Arı, yaptığı açıklamada, bu akşam saat 18.50’de Dünya’nın yarı gölge konisinin Ay’ın üzerinden geçeceğini, Ay, Güneş’in bir kısmından ışık alırken diğer kısmından ışık alamayacağını ve kısmi tutulma başlayacağını bildirdi. Arı, Türkiye’den bu sürecin Ay’ın geç doğmasından dolayı gözlemlenemeyeceğini, saat 20.22’de Dünya’nın tam gölge konisinin Ay’ın güneyinden giriş yapacağını, saat 21.20’de Ay’ın yaklaşık olarak %22’sini kapatacağını ve azami tutulma gerçekleşeceğini söyledi. Arı, tam gölge konisinin bulunduğu bölgelerin Güneş’ten ışık alamadığı için, saat 21.20’den sonra tam gölge konisinin Ay’ın güney doğusundan azalarak çıkacağını ve saat 22.18’de parçalı tutulma sona ereceğini ifade etti. Saat 23.50’de Dünya’nın yarı gölge konisi de çıktıktan sonra tutulmanın biteceğini söyleyen Arı, Parçalı Ay Tutulması’nın yaklaşık 1 saat 55 dakika, tutulmanın tümü ise yaklaşık 5 saat süreceğini ve tutulma ortasında Ay’ın parlaklığının yaklaşık 3 kat azalacağını ifade etti. Tutulma esnasında Ay’ın Dünya’ya olan uzaklığının yaklaşık olarak 394 763 km olacağını ve Ay’ın görünür büyüklüğünün 31’ açı dakikası olacağını sözlerine ekleyen Arı ayrıca, tutulmanın, Asya, Avrupa, Afrika ve Avustralya kıtalarından gözlenebileceğini, Türkiye’de Ay kırmızı renkte doğacağını ve kısmi tutulma gerçekleşmiş olacağını ifade etti.

Tutulma esnasında Ay Oğlak Takımyıldızının önünde olacak.

TUTULMA HAKKINDA

Ay, Dünya’nın arkasını dolanıp gölgesine girdiğinde Ay tutulması olur. Ay tutulmaları sadece dolunay evresinde gerçekleşir, Ay yüzeyini süpüren bir karanlık disk gölgesini görülür, bu dünyanın gölgesidir.

Tutulmanın olabilmesi için, Ay’ın, Dünya etrafındaki yörüngesiyle, Dünya’nın Güneş etrafındaki yörüngesinin kesişim yerlerini belirleyen düğüm noktalarında veya bu noktalar civarında (dolunay safhasında) bulunması gerekir.

Ay, Dünya etrafında yılda yaklaşık 12 kez dolanır. Dolayısıyla, eğer Ay’ın yörünge düzlemi Dünya’nınkiyle çakışık olsaydı, bir yılda 12 kez Ay tutulması meydana gelebilirdi. Fakat durum böyle değildir. Ay’ın yörünge düzlemi ile Dünya’nınki arasında yaklaşık 5 9’ lık bir açı vardır. Bu açı nedeniyle Dünya, Ay ve Güneş, Ay’ın Dünya etrafındaki her dolanımında tam olarak aynı doğrultuda bulunmazlar. Böylece her ay bir Ay tutulması oluşmaz. Nitekim bir yılda hiç Ay tutulması olmayabileceği gibi, en çok üç Ay tutulması meydana gelebilir.

Tam, parçalı ve kısmi olmak üzere üç tip Ay tutulması vardır. Bir Ay tutulmasının gerçekleşebilmesi için Dünya ile Ay’ın yörüngelerinin düğüm noktalarında veya düğüm noktalarına çok yakın konumda olmaları gerekir. Aksi durumda düğüm noktalarının yakınlığına göre parçalı ya da kısmi tutulma gözlenir. Ay’ın uzaklığının tutulmaya etkisi ise, Ay ne kadar Dünya’ya yakınsa tutulma sürelerinin de o kadar artmasına sebep olur.

(Ayşe Gül Ayanoğlu / İHA)